Wat houdt het ‘bedriegersfenomeen’ in?
Het bedriegersfenomeen, ook wel bekend als impostersyndroom, is een naar verschijnsel, waar iedereen last van kan hebben. Ongeacht je geslacht, je leeftijd, je beroep of je geografische, culturele of sociale afkomst, iedereen kan er in meer of mindere mate mee te maken krijgen. Natuurlijk is in sommige groepen de kans erop wat groter.
Mensen die last hebben van bedriegersgevoelens durven er niet op te vertrouwen dat hun prestaties het resultaat zijn van hun kwaliteiten. Die hebben ze namelijk niet, zo denken ze en als ze iets goed hebben gedaan, kan dat alleen komen door externe factoren: het toeval, de kosmos, het weer of andere factoren buiten henzelf.
Omdat ze dat niet melden en het beeld in stand houden dat ze die kwaliteiten wel bezitten (wat ook echt zo is), voelen ze zich bedriegers. Voortdurend zijn ze bang dat ze ontmaskerd worden.
Hoe ontstaat het ‘bedriegersfenomeen’?
In de meeste gevallen is dit fenomeen het gevolg van ervaringen tijdens de opvoeding en vroegkinderlijke boodschappen, waar iemand op heel jonge leeftijd mee te maken had. Vaak is zo iemand ooit verantwoordelijkheden gaan dragen die niet pasten bij zijn leeftijd en/of zijn plek in zijn familiesysteem. De belemmerende overtuigingen die hij toen vormde, spelen ook in zijn latere leven een rol. Als je als kind nooit een compliment kreeg, je nooit gezien en gehoord hebt gevoeld, als jou altijd verteld werd dat je niet deugde, of tot niets in staat was, is het bijna onmogelijk om hier – zonder deskundige hulp – later anders over te gaan denken. Omdat je de overtuiging niets te kunnen of niets waard te zijn met je mee blijft dragen, je niet beseft dat je beeld van de situatie vertekend is en je je ervoor schaamt, praat je er met niemand over, wat behoorlijk eenzaam kan maken.
Zijn deze gevoelens te verhelpen?
De ernst van deze gevoelens kan verschillen. De een heeft er soms last van of alleen in een bepaalde levensfase, de ander wordt er elke dag mee geconfronteerd, waardoor het zijn hele leven bepaalt.
Erover praten met iemand die je vertrouwt, maakt minder eenzaam en helpt je je gedachten en gevoelens te relativeren.
Daarnaast kun je met deskundige hulp leren kijken naar de onderliggende ervaringen en boodschappen die ervoor zorgden dat jij die onjuiste overtuigingen vormde. Onderzoeken aan wie je loyaal bent met het gedrag dat erdoor ontstond en of je ervoor kiest dat zo te houden.
Dit onder ogen zien kan je helpen andere overtuigingen te vormen en een realistischer beeld van je kwaliteiten, kennis en vaardigheden. Als je gaat voor meer helpende overtuigingen, kun je ook keuzes maken die beter in lijn zijn met waar jij werkelijk toe in staat bent.
