Categorie archieven: Blog

In de vorige tekst heb ik uitgelegd dat verveling niet per se schadelijk is. Maar als je je chronisch verveelt en geen mogelijkheid ziet om de situatie te verbeteren, kan verveling wel schadelijk worden. Dat kan ook gebeuren op je werk. Als je te weinig te doen hebt om je uren op een zinnige manier te vullen of je werk je tegenstaat, je niet uitdaagt of te gemakkelijk voor je is. Of bij een combinatie van die twee mogelijkheden.

Saaie klussen horen erbij

Op de meeste werkplekken is wel eens een moment van slapte, waardoor werknemers soms eerder klaar zijn dan wenselijk is. Elke soort werk heeft ook vervelende kanten. Geen  leerkracht vindt corrigeren leuk en ik vermoed dat een kapper niet geniet van het opruimen van de afgeknipte haren. Toch hoort dat bij hun werk en als ze de rest met plezier doen, zullen ze die saaie klussen voor lief nemen.

Maar wat te doen, als er gedurende lange tijd vrijwel geen moment is dat je van je werk geniet? Als je lamlendig wordt van verveling en zelfs lichamelijke en mentale klachten krijgt? Als de situatie je gedrag beïnvloedt, je chagrijnig maakt en je er geïrriteerd door raakt? Als dit te lang duurt, kun je ziek worden. Net zo ziek als bij een burn-out, maar het heet dan bore-out. Van ‘to bore’, het Engels voor ‘je vervelen’. Als je er niets aan doet, kan zelfs een depressie volgen.

Niets doen is geen optie

Als zo’n toestand je flink frustreert, is niets doen dus geen optie. De eerste stap naar verandering is aankloppen bij je leidinggevende. Weet hij ervan af? Kan hij iets veranderen? Heeft hij dat al geprobeerd? Weet hij, hoeveel last jij ervan hebt? Allemaal vragen die in een gesprek naar voren dienen te komen.

Misschien heb je zelf ideeën. Misschien is er een afdeling met meer of boeiender werk waar je (deels) zou kunnen werken. Of is detachering mogelijk naar een ander bedrijf. Je zou een cursus kunnen volgen, waardoor je je tijd beter vult en ook meer kans maakt op ander werk. Als je het financieel aankunt, wil je misschien tijdelijk een kleinere baan. Een leidinggevende die zijn werknemers serieus neemt, zal blij zijn als ze dit bij hem aankaarten en gemotiveerd naar oplossingen zoeken.

Bewegen moet!

Natuurlijk kan zo’n probleem niet in elk bedrijf worden opgelost. De werkgever zou misschien best willen, maar ziet geen mogelijkheden. Dan is het tijd om je af te vragen, hoe je verder wilt. Wat zal er gebeuren, als je dit zo nog jaren vol moet houden? Zie je dat echt niet zitten, dan is het moment aangebroken om buiten het bedrijf verder te zoeken. Te solliciteren naar een baan die beter bij je past. Hulp in te roepen van een loopbaanadviseur. Een opleiding te doen, gericht op totaal ander werk.

Je doet jezelf het grootste plezier door letterlijk en figuurlijk in beweging te komen. Als je ziek wordt, ben je nog verder van huis en kan het lang duren, voordat je je oude zelf weer bent.

Het korte antwoord op de vraag ‘Is verveling schadelijk?’ is ‘nee’. Het kan zelfs heel positief zijn om je te vervelen. Toch wordt het fenomeen ‘verveling’ meestal negatief geassocieerd. Daarom moet je nuanceren. Verveling kan namelijk op den duur wel schadelijk worden. Het hangt af van de duur en het effect ervan.

Verveling maakt inventief

Jaren geleden ging ik in de zomervakantie zeezeilen. Ik had een zeilcursus gevolgd en wilde graag in praktijk brengen wat ik had geleerd Maar helaas was het gedurende de hele tocht windstil en konden we alleen op de motor varen. We zaten dus maar wat voor ons uit te turen en waren blij, als we ‘s avonds konden afmeren. Aanvankelijk vond ik het best. Ik had hard gewerkt en vond het fijn even niets te hoeven doen. Na enkele dagen was ik het echter zat, maar zeilen was nog steeds niet mogelijk. Daarom kocht ik aan de wal garen en breipennen en ik hoefde na de tocht mijn nieuwe trui alleen nog maar in elkaar te zetten. Gelukkig bedacht ik een alternatief en was het ook uitvoerbaar. Iemand anders had misschien een puzzelboekje gekocht of zijn boeltje gepakt en de trein naar huis genomen.

Kortdurige verveling

‘Je af en toe een keer vervelen’ is goed. Je hebt de behoefte om iets te doen, maar hebt geen trek in wat voor het oprapen ligt. Je wilt iets anders, maar weet niet wat. Je leest elke avond een stuk in een boek, of speelt dagelijks op je instrument. Waarschijnlijk vind je dat ooit wel weer leuk, maar vanavond niet. Vanavond verveel je je. Je creatieve geest gaat dan aan het werk om iets te bedenken wat je op dat moment meer aanspreekt en uitdaagt. Je nodigt je kinderen uit om te ‘mens-erger-je-nieten’ of bakt een appeltaart. Kinderen blij, jij blij, want jullie maken er samen een mooie avond van die nu eens heel anders verloopt dan anders. Dan heeft de verveling goed werk gedaan.

De dag erna grijp je weer met plezier naar je boek, of geniet je weer van je viool. Het doorbreken van de routine heeft je weer enthousiast gemaakt voor activiteiten die je daarvoor graag deed.

Langdurige verveling

Maar als je de avond erna weer geen zin hebt in lezen of musiceren je opnieuw tegenstaat en dat avond na avond zo doorgaat, dan heb je een probleem. Iedere avond appeltaart bakken of mens-erger-je-nieten is na verloop van tijd net zo saai en vervelend als elke avond lezen of  muziek maken. Dan moet je weer iets nieuws bedenken. Misschien wil je wel salsa dansen of schilderen. Prima, als je in een stad woont waar de cursussen voor het oprapen liggen, maar als je huis aan de rand van een dorpje staat, kan het volgen van je verlangen onmogelijk zijn. Als je  niets meer kunt vinden om de verveling mee te verdrijven, als je creatieve oplossingen niet mogelijk zijn en dat lange tijd zo blijft, wordt verveling schadelijk.

Chronische verveling is onverdraaglijk, terwijl je af en toe vervelen ertoe kan bijdragen dat je je inventieve en creatieve vermogens inzet om jezelf op een hoger of in ieder geval ander niveau te tillen.

Zoals je in de tekst “Wat is bore-out?” hebt kunnen lezen, is een bore-out het gevolg van langdurige verveling tijdens je werk. Maar niet iedereen raakt bore-out onder dezelfde omstandigheden. Een aantal factoren speelt een rol. Bijvoorbeeld de kenmerken van het werk, dat een persoon moet doen, maar ook zijn persoonlijkheid.

Waar kun je nu aan merken, dat je misschien op weg bent naar een bore-out? Er kan sprake zijn van fysieke, psychische en gedragssymptomen. In de meeste gevallen zie je een combinatie.

Fysieke symptomen

Daar zijn er heel veel van mogelijk. Denk aan hoofdpijn en migraine, spijsverteringsproblemen, eczeem, hyperventilatie, hartklachten, allerhande infecties, misselijkheid en overgeven en ga zo maar door. Deze klachten wijzen niet per se op een bore-out, maar kunnen op allerhande ziektes wijzen. Daarom moet een huisarts ook naar andere soorten symptomen kijken, om ze als tekenen van een (dreigende) bore-out te kunnen herkennen.

Psychische symptomen

Het gaat bij bore-out niet om ‘je een keertje vervelen’. Als iemand voortdurend te weinig te doen heeft, of steeds werk moet doen dat onder zijn niveau is of dat niet bij hem past, gaat dat niet in zijn kouwe kleren zitten. Zijn zelfvertrouwen en gevoel voor eigenwaarde zullen eronder lijden. Daardoor kan het gebeuren, dat hij heel negatief wordt over zichzelf en tenslotte zelfs depressief kan worden. Hij wordt somber en verdrietig en vraagt zich af, of hij niet meer of beter passend werk waard is. Het gevolg kan zijn dat hij zich gaat schamen, of boos en gefrustreerd raakt. De verveling in combinatie met het piekeren daarover leiden tot grote vermoeidheid, waardoor hij lusteloos en passief kan worden en tenslotte tot niets meer komt.

Ook kan het gebeuren, dat hij alles uitstelt, nergens meer belangstelling voor op kan brengen en het gevoel heeft nergens meer bij te horen. Doordat hij klussen op de lange baan schuift, kosten die tenslotte meer tijd dan nodig zou zijn. Tenslotte hebben de meeste mensen met een (dreigende) bore-out last van slaapproblemen met als gevolg permanente vermoeidheid.

Gedragssymptomen tijdens het werk

De frustratie en de boosheid werken natuurlijk door op hoe iemand omgaat met zijn werk, zijn collega’s en zijn werkgevers. Hij raakt makkelijk geïrriteerd en daardoor ontstaan snel conflicten. Ook wordt hij slomer en vergeet hij van alles wat hij eerst goed kon, raakt hij gemakkelijk afgeleid en gaat dagdromen. Als hij te weinig omhanden heeft, moet hij zijn lege tijd toch op de een of andere manier vullen. Daarom gaat hij andere dingen doen: surfen op het internet, privé telefoontjes voeren, collega’s van het werk afhouden. Je moet toch wat, als je niets te doen hebt en ook niet eerder naar huis mag!

Gedragssymptomen die op het werk en in de privé situatie kunnen optreden

Iemand met een negatieve instelling reageert die niet alleen makkelijk af op zijn collega’s of werkgever, maar ook op mensen die hem dierbaar zijn. Hij kan zo bang zijn voor  beschamende vragen over zijn werk, dat hij zich liever terugtrekt uit het sociale leven en nergens meer aan deelneemt. Als hij zich niet terug kan trekken, kan het gebeuren dat hij zich steeds aangevallen voelt en in de verdediging schiet. Ook privé gaat hij taken uitstellen en dagdromen. Tijdens mijn bore-out gebeurde het bijvoorbeeld eens, dat ik met mijn gedachten zo ver weg was, dat ik bij het vullen van de wasmachine na het verschonen van mijn bed de gebruikte hoes nergens kon vinden. Ik had niet gemerkt dat ik de schone hoes eroverheen had getrokken, iets wat me daarvoor echt niet was overkomen. Maar ik was zo in gedachten verzonken…
Tenslotte kan verslavingsgedrag optreden. Denk aan overmatig eten en snoepen, alcoholisme, drugsgebruik, gamen en zelfs vluchten in seksuele avonturen.

Het is onwaarschijnlijk, dat ooit iemand al deze symptomen tegelijk vertoont. Voor een deel zullen ze ook afhankelijk zijn van waar hij voor die tijd soms al last van had. Zo was ik nooit een ‘goede slaper’, waardoor het niet gek was, dat ik steeds meer last kreeg van slaapproblemen.
De symptomen lijken veel op die van een burn-out, maar de oorzaken zijn dus totaal anders.